SEYİR HARİTALARI VE ÖZELLİKLERİ

Seyir haritaları denizde mevki bulmada ve o mevki hakkında bilgi toplamada yararlanılacak en önemli seyir yardımcılarından biridir. Denizcilikte kullanılan haritalar kıyı çizgileri, akıntılar,denizin dip yapısı ilgili verileri, su derinliklerini ve bölgedeki seyir yardımcılarının (şamandıra, deniz feneri, kardinaller vs.) yerleri ve tüm karakteristik özellikleri hakkında bir denizcinin seyir sırasında ihtiyaç duyabileceği bütün bilgileri içerir. Denizcilikte kullanılan seyir haritaları, yerküre üzerinde çizildiği kabul edilen enlem ve boylamların projeksiyonla yansıtılması prensibine dayanır.

Enlem (Latitude): Paralel ya da arz da denir, Dünyanın kuzey-güney yarım küresinin tam ortası Ekvator 0 derece kabul edilmiş ve yerküre kuzey güney ekseninde 180 eşit açısal dilime, yani paralele bölünmüştür. Bir mevkiin enlemi, o yerin Ekvatorun kuzeyi veya güneyine olan açısal mesafesidir,. Derece, dakika ve saniye cinsinden bu açıya kuzey yarımkürede “N”, güneyde ise “S” harfi ilave edilir. Haritalarda enlem “L” veya “Lat” (Latitude) şeklinde gösterilir Dünya üzerinde 90 kuzey, 90 güney paraleli vardır.

Boylam (Longitute): Yerküredoğu-batı ekseni boyunca sıfır kabul edilen Greenwich noktasından birer derecelik 360 eşit dilime, yani meridyene bölünmüştür. Bir mevkiin boylamı, o mevkiiden geçen meridyen ile başlangıç meridyeni Greenwich arasındaki ekvator yayı veya iki meridyen arası kutupta oluşan açıdır. Derece, dakika ve saniye cinsinden bu açıya referans meridyeninin doğusunda “E”, batısında “W” harfi eklenir. Haritalarda boylam “Long.” (longitute) olarak gösterilir.

Dünyanın çevresi 40 000 km’dir (21 600 deniz mili) Ekvator’da 360 adet boylam olduğuna göre, her bir dilim arası 21 600/360 = 60 deniz milidir. Bir derecede 60 açısal dakikaya bölündüğüne göre de her bir açısal dakika arasındaki mesafe 1 (bir)dir.

Denizcilikte kullanılan mevki saptama yöntemleri bu esaslara dayanır. Bir seyir haritası enlem ve boylam bilgilerinin yanı sıra daha birçok denizcilik bilgisini de kapsar, bu nedenle her denizcinin seyir haritalarını okumayı iyi derecede öğrenmesi, kullanılan kısaltma ve sembollerin anlamlarını bilmesi gerekir.

SEYİR HARİTALARI OKUMA ve KULLANMA

Seyir haritaları kullanılmadan önce not ve uyarılar dikkatlice okunmalıdır. Bir seyir haritasında ilk bakışta aşağıdaki bilgileri göze çarpar:

a.Harita Numarası : sol üst ve sağalt köseye yazılıdır
b.Haritanın Kitabesi : Haritanın yapımı ile ilgili genel bilgiler yer alır

1. Basımı yapan kurumun adı ve logosu
2. Haritanın kapladığı genel coğrafi saha
3. Haritanın ait olduğu esas saha.
4. Haritayı hazırlamak için çalışan daire veya haritanın yapımında yararlanılan kaynaklar.
5. Haritadaki derinlik ve yükseklik birimleri.
6. Haritada verilen derinlikler için referans kabul edilen Med – Cezir değerleri.
7. Haritanın yapıldığı projeksiyon cinsi.
8. Harita ölçeği

Her seyir haritasında belirgin kara işaretleri, limanlar, derinlikler, deniz dibi yapısı, kayalar, batıklar, engeller, sığlık alanlar, açık deniz yapıları, rotalar, sahalar ve sınırlar ile ilgili semboller ve açıklamalar bulunur, haritaların okunması ve kullanımı konusunda yeterli bilgi sahibi olmak her denizci için hayati bir önem taşımaktadır. Seyir haritaları genellikle Ekvatoral Projeksiyon yöntemiyle yapılır, dünyanın her ülkesinde standarttır ve mutlaka ölçekli olarak yapılırlar ve hangi ölçekte yapıldığı belirtilir, üst kenar her zaman kuzeyi gösterir. Denizcilikte uluslararası mesafe birimi “mil”dir, mesafeler ve ölçüler, bazen de derinlikler her zaman mil cinsinden verilir. 1 deniz mili 1852 metreye eşittir. (deniz mili kara milinden farklıdır, 1 kara mili 1609 metredir)

Haritaları okumak ve kullanmak çok basittir, bu iş için yardımcı olarak “paralel cetvel” ve “kör pergel” kullanılır. Kör pergel ve paralel cetvel önemli denizci aletleridir, bunların yardımıyla mesafe ölçümleri rahatlıkla uygulanabilir, harita üzerinde yön taşıma yapılarak rota çizilebilir.